پیشینۀ جغرافیایی اقوام بختیاری:

سرزمین ایران از آغاز دوران تاریخی خود تا الآن به‌تدریج شاهد شکل‌گیری کهن‌ترین تمدن‌های بشری بوده است. یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های باستان، تمدنی به نام عیلام بود، که در کناره‌های رود کارون و کوهستان‌های زاگرس به وجود آمد و بعدها، مکان قوم پارس و منشأ تمدن هخامنشیان و بخشی از سرزمین بختیاری شد.

از نظر موقعیت جغرافیایی محدوده و قلمروی سرزمین بختیاری‌ها در طول تاریخ را می‌توان به استان‌های خوزستان، اصفهان، چهارمحال‌وبختیاری، لرستان و کهکیلویه‌وبویراحمد و برخی از موارد نقاط پراکنده‌ای در استان‌های فارس ایلام بوشهر و… نسبت داد.

بختیاری‌ها یا همان ایل لر بختیار، جزو مردمانی حساب می‌شوند که محل زندگی آن‌ها جنوب غربی ایران، یعنی استان‌های مرکزی است .

زبان و گویش:

زبان و گویش بختیاری‌ها زبان دری است. ایل بختیاری متشکل از دو شاخۀ چهارلنگ و هفت‌لنگ بوده که چهارلنگ پنج باب و هفت لنگ چهار باب دارد. هر باب هم دارای چندین طایفه است.

لهجۀ اقوام بختیاری را می‌توان گویش بختیاری دانست و از شاخه‌های زبان دری مثل گویش جنوب غربی ایران است.

چهار دسته گویش بختیاری:

گویش بخش خاوری (تأثیرگرفته از لری بویرشاحمدی)

گویش منطقۀ جنوبی (تأثیرگرفته از طایفۀ بهمئی)

گویش بخش میانی

گویش منطقه چهارلنگ

پوشش اقوام لر بختیاری:

ایل لر بختیاری از مردمان متعصب کشور ما و با حفظ پوشش خاص خود اصیل‌ترین و زیباترین لباس‌های محلی را دارند. نوع و شکل کلی لباس مردان و زنان بختیاری طبق شیوه، نحوۀ زندگی، آداب و رسوم، هوای منطقه و نوع فعالیت آن‌ها طراحی شده است.

پوشش زنان بختیاری:

لچک:

کلاهی است که زیر مِی‌نا می‌پوشند و با مروارید و سکه‌های قدیمی (ریالی، صدف، سیخکی) و سنگ، تزیین می‌شود.

جلیقه:

معمولاً از جنس مخمل بوده و روی پیراهن می‌پوشند. در بعضی از روزها زنان بازوبندی با مهره‌های سنگی و رنگی تزیین‌شده و به دست می‌کنند. البته این بازوبندها بیشتر در عروسی‌ها مرسوم است.

پوشش پایین‌تنه:

از گیوه و شلواری معمولی استفاده می‌کنند. رنگ لباس زنان بختیاری از طبیعت الهام گرفته شده و طبق سن آن‌ها، زنان جوان از رنگ‌های روشن‌تر و زنان مسن از رنگ‌های تیره‌تر استفاده می‌کنند.

مِی‌نا:

روسری که جنس آن حریر و در اندازه‌های گوناگون به شکل مستطیل بوده و به شکل خاصی آن را سر می‌کنند. در هنگام پوشیدن مِی‌نا سنجاقی را محکم از یک طرف لَچک به سمت دیگر آن برده و از پشت سر، آن را آویزان می‌کنند. به این روش پوشیدن سیزن می‌گویند. بعد از آن موهای جلوی سرشان را تاب داده و از زیر لَچک بیرون آورده و با مهره‌های رنگی مختلف آن را تزیین و پشت مِی‌نا پنهان می‌کنند. به این روش موها ترند می‌گویند.

پوشش مردان بختیاری:

به چهار بخش تقسیم می‌شود: ۱- سرپوش ۲- چوقا ۳- شلواردبیت ۴- پافراز

سرپوش:

کلاهی نمدی معروف به کلاه خسروی که در رنگ‌های قهوه‌ای روشن و تیره، مشکی و سفید را دارد. این کلاه از پادشاهان ساسانی گرفته شده و نشان‌دهندۀ سابقه و قدمت تاریخی و فرهنگی منطقه است.

شلوار دبیت:

شلواری مشکی و گشاد است.

چوقا:

مردان بختیاری در ابتدا بالاپوشی به اسم قبا داشتند که در کنار آن‌ها چاکی داشت و دارای آستین‌های بزرگی بود. بعد از مدتی چوقا رواج پیدا کرد که توسط زنان عشایر از پشم بز در دو رنگ سیاه و سفید بافته می‌شد.

این لباس مردانه بختیاری در زمستان، گرم و در تابستان، به علت رطوبت و خنکی‌ مردان را از آفتاب و گرما حفظ می‌کند. در طرح و نقش چوقاها از ستون‌های بلند و کوتاه استفاده می‌شود و نقش زمینه و پس‌زمینه آن از زیگورات چغازنبیل الهام گرفته شده است.

پافراز:

یک نمونه کفش است که در پای پادشاهان پارسی دیده شده و بسیار شبیه به گیوه‌های مردان بختیاری است که گیوه ملکی نام دارد.

شال کمر لباس مردان:

از جنس پشم سفید بره که پهنای آن یک وجب و طول آن نزدیک به دو متر است.