مغز یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین عضو در بدن انسان است. این عضو در جمجه قرار دارد و تمام حرکات و احساسات و تفکرات بشر را کنترل می‌کند.
بخش سطحی مغز که فرامغز (cerebrum) نامیده می‌شود به دو نیم‌کرۀ راست و چپ تقسیم می شود. این چنین گفته می‌شود که نیم‌کرۀ چپ احساسات را کنترل می کند و نیم‌کرۀ راست مربوط به منطق است. هرچند پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نمی‌توان چنین گفته‌ای را به‌عنوان قاعده‌ای کلی پذیرفت. امرزه، می‌دانیم که جایگاه زبان در نیم‌کرۀ چپ مغز است. با این حال، پژوهش‌هایی که با استفاده از توموگرافی انجام شده است نشان می‌دهند که نیمۀ دیگر مغز نیز در فرایند زبان، نقش ایفا می‌کند و بی‌تأثیر نیست.
نواحی زبان در مغز
چهار ناحیه در مغز وجود دارد که مسئول تولید و درک زبان است: ناحیه بروکا (1)، ناحيۀ ورنیکه (2)، قشر حرکتی (3) و راه کمانی (4).
آن بخشی که در تصویر با شمارۀ 1 نشان داده شده است، ناحیۀ بروکا نامیده می‌شود. جراح فرانسوی در دهۀ 1860 این ناحیه را کشف کرد و اذعان داشت که ناحیۀ بروکا در تولید گفتار نقش بسزایی دارد.
بخش شمارۀ 2 در تصویر مدنظر ناحیۀ ورنیکه نامیده می‌شود. کارل ورنیکه پزشکی آلمانی بود که در دهۀ 1870 چنین بیان داشت که آسیب به این بخش از مغز در میان بیمارانی مشاهده می‌شود که در درک گفتار مشکل دارند. به این ترتیب، ناحیۀ ورنیکه بخشی از مغز است که در درک گفتار نقش بسیار مهمی دارد.
آن بخشی که در تصویر با شمارۀ 3 نشان داده شده است، اشاره به قشر حرکتی دارد. این قشر به‌طور کلی حرکات ماهیچه‌ها (حرکت دست‌ها، پاها، بازوها و غیره) را کنترل می‌کند. آن بخش از قشر حرکتی که در نزدیکی ناحیۀ بروکا قرار دارد، عهده‌دار کنترل ماهیچه‌های مولد صوت نظیر صورت، آرواره، زبان و حنجره است. دو جراح به نام‌های پنفیلد و رابرتس در دهۀ 1950 شواهدی مبنی بر نقش این ناحیه در تولید فیزیکی گفتار ارائه دادند.
آخرین بخشی که در تصویر با شمارۀ 4 نشان داده شده است، راه کمانی نامیده می‌شود که از دسته‌ای از رشته‌های عصبی تشکیل شده است. این ناحیه نیز یکی از کشف‌های ورنیکه بود و در حال حاضر نقش آن ایجاد ارتباطی مهم بین دو ناحیۀ ورنیکه و بروکا است.
Yule, G. (2020). Study of language (7th ed.). Cambridge: Cambridge University Press.
